‘Ik doe dit werk nu al 23 jaar, maar ik vind het nog steeds zó’n mooi vak!’, vertelt Reina Loots vol overtuiging. ‘Het blijft bijzonder en geeft zoveel voldoening. Nog steeds. Geen uitvaart is hetzelfde. Alle mensen, alle families zijn verschillend. Als ik samen met mijn zorgteam, dragers en de rouwautochauffeur iets moois neer kan zetten wat bij de overledene en de nabestaanden past, geeft dat een heel goed gevoel. Daar doen we het voor.’
Overlijden moeder
Nog steeds denkt Reina met gemengde gevoelens terug aan de uitvaart van haar moeder. ‘Dat is eigenlijk de meest pijnlijke uitvaart die ik heb meegemaakt. Ik werkte zelf in de zorg op het moment dat zij overleed. En hoewel mijn moeder al lang ziek was, ontstond er toch een beetje paniek op het moment dat ze overleed. Als gezin hadden we nog geen ervaring in wat er allemaal kwam kijken bij een overlijden. We hebben de verzekeringsmaatschappij gebeld en kregen te horen dat mijn moeder opgehaald zou worden en dat er de volgende dag een uitvaartverzorger langs zou komen.’
Nauwelijks informatie
‘Die uitvaartleider kwam inderdaad de volgende dag. Hij gooide een kistenboek op tafel waaruit we een keuze moesten maken, de datum van de crematie werd vastgelegd en dat was het zo’n beetje. Een paar dagen later, een kwartier voordat het condoleancebezoek begon, zagen we moeder pas voor het eerst weer. Ons was helemaal niet verteld dat we haar in die dagen daarvoor ook hadden kunnen bezoeken. En spreken in de aula? We wisten niet eens wat dat was. Mijn moeder was nog vrij jong, ze was nog maar 60 jaar, en er waren heel veel mensen tijdens de afscheidsdienst, maar niemand heeft gesproken.’
Uitvaartverzorger
‘Een maand later vroeg ik me ineens af waarom ik haar niet zelf had verzorgd. Dat deed ik op mijn werk immers ook? Steeds meer kwam dat gevoel naar boven wat er allemaal anders had gekund. En dat heeft wel mijn interesse gewekt in de uitvaartbranche. Er is wat tijd overheen gegaan, maar uiteindelijk ben ik 23 jaar geleden toch uitvaartverzorger geworden.’
Grote verantwoordelijkheid
Van de ervaring met de uitvaart van haar moeder heeft Reina vooral geleerd hoe het níét moet. ‘Ik besef heel goed wat het mij 30 jaar geleden heeft gedaan. Daarom vind ik het ook zo belangrijk om goed naar de familie te luisteren, maar daarnaast ook informatie en suggesties te geven van wat mogelijk is. Hoe je een uitvaart persoonlijk kunt maken. Keuzes geven. En dat ervaar ik als een grote verantwoordelijkheid want je kunt het maar één keer doen. Daarom is het zó belangrijk dat het goed gebeurt.’
Boek schrijven
‘Het gaat soms om heel kleine dingen’, vervolgt Reina haar verhaal. ‘Laatst was er een familie waar ter sprake kwam dat moeder zo van blauw hield. Dat heb ik in veel details laten terugkomen: blauwe letters op de rouwkaart, een blauwe rouwauto, blauwe bloemen in het bloemstuk. O, ik kan zóveel verhalen vertellen. Als ik eenmaal begin, hou ik niet meer op’, glimlacht ze. ‘Als ik 83 ben ga ik er een boek over schrijven.’
Knop omzetten
‘Als ik aan anderen vertel wat voor werk ik doe, krijg ik vaak te horen dat zij niet tegen al dat verdriet of de uitvaart van een kind zouden kunnen. En nee, er is geen uitvaartleider die ernaar uitkijkt om de uitvaart van een kind te verzorgen, maar als je het voor de nabestaanden zó mooi kunt maken, dat ze er met een goed gevoel op kunnen terugkijken, is dat prachtig om te doen. Dan zet ik gewoon die knop om en ben ik er voor de nabestaanden. Wat ik voel is dan niet belangrijk.’
Engeltje
‘Soms kom je voor onverwachte dingen te staan en moet je improviseren. Dat had ik bijvoorbeeld bij de uitvaart van een 6-jarig meisje. Er was extra tijd ingepland voor de dienst omdat er veel sprekers werden verwacht, maar die meldden zich niet. Toen heb ik alle aanwezige kinderen – klasgenootjes, buurtkinderen en kinderen uit het ziekenhuis – naar voren geroepen en uitgenodigd om rond de kist te gaan zitten en hen gevraagd hoe zij zich het meisje herinnerden. Kon je met haar lachen? Maakte ze vaak grapjes? Was ze weleens ondeugend? Eén meisje pakte de microfoon over en de mooiste verhalen kwamen los. Een jochie van 7 vertelde zelfs dat hij ‘op haar was geweest’. Zo werd de extra tijd toch helemaal benut, zonder dat het ongemakkelijk werd. Op zo’n moment heb ik echt een engeltje in mijn hoofd die me toefluistert wat ik moet doen.’
Andere culturen
Reina raakt niet uitgepraat over haar werk. ‘Je krijgt ook met andere culturen te maken. Zo mocht ik de uitvaart van een jonge Ghanese vrouw begeleiden. Daar is het gebruikelijk dat je als getrouwde vrouw in een bruidsjurk wordt begraven. Toen we bij het graf stonden, vroeg de geestelijke haar echtgenoot zijn trouwring af te doen. Hij vertelde dat je trouwt bij het leven en dan door God met elkaar verbonden wordt. Door het sterven werd zijn vrouw nu de bruid van Jezus – vandaar haar trouwjurk – en was haar echtgenoot vrij om verder te gaan. Zij ging verder in de hemel en hij hier op aarde. Prachtig!’
Vlinder
‘Of die Hindoestaanse ouders die hun kindje hadden verloren. Als uitvaartverzorger regelde ik alle officiële zaken, en de rest werd door de familie volgens hun gebruiken verzorgd. Vooral de huilvrouwen die rond het geopende mandje zaten maakten veel indruk op me. Net als de woorden van de geestelijke: ondanks hun verdriet mochten de ouders zich realiseren dat ze deze ziel verder hadden geholpen. Een ziel die bij hen geboren mocht worden uit een schoot vol liefde. Dat was voor de ziel zó voedzaam dat het verder kon groeien in liefde. Hoe bijzonder! Ik ging met de ouders mee naar de ovenkamer waar ze het mandje samen in de oven stopten. Toen we weer terugliepen, schemerde het al en vloog er door de voordeur van het crematorium een vlinder naar binnen. Ondanks hun verdriet glimlachten de ouders naar elkaar. De ziel was er al!’
Prachtig werk
‘Uitvaarten waar je de mens in terugziet, vind ik mooi. Er gebeuren zóveel bijzondere dingen. Ja, mijn werk is prachtig’, besluit Reina met een diepe zucht.
